بنابر گزارش سینماگیم به نقل از مهر، برای آشنایی و پی بردن به رمز موفقیت و توسعه سینما در جهان مدرن امروز باید از چگونگی شکل‌گیری سینما و نحوه ورود آن به دنیای صنعت و اقتصاد، آگاه شد. در مقاله‌ای که توسط یکی از اساتید دانشگاه اسکس انگلستان که یکی از تخصصی‌ترین دانشگاه‌های اقتصادی جهان است، انجام شده به موضوع تاریخ اقتصادی صنعت فیلمسازی پرداخته شده است. در ذیل بخشی از این مقاله را که مقدمه‌ای در خصوص روند شکل‌گیری سینما است، می‌خوانیم:

مانند دیگر ابداعات اصلی بشری نظیر اتومبیل، الکتریسیته، شیمی و هواپیما، سینما هم در بسیاری از کشورهای غربی در یک زمان ابداع شد. این سرگرمی خاص از زمانی که صنعتی شد، همیشه نفوذ داشت. از سال ۱۹۱۰ به بعد، هر سال میلیاردها بلیت سینما فروخته شده و تعداد مصرف کنندگانی که به صورت مستمر به سینما نمی‌روند، بسیار کم بوده است. در کشور ایتالیا، قبل از جنگ جهانی اول صنعت فیلمسازی جزو ۴ صنعت بزرگ صادرکننده این کشور بود. در دوره رکود اقتصادی ایالات متحده آمریکا، فیلمسازی دهمین صنعت سودآور بود. در فرانسه سال ۱۹۳۰، این صنعت به همراه صنایعی چون کاغذ و الکتریسیته، از صنایع به سرعت رشدکننده بود. در انگلستان هم تعداد بلیت‌های فروخته شده سینما در یک سال به یک میلیارد بلیت می‌رسید.

با وجود اینکه این اقتصاد مفید بود، با وجود اینکه خیلی سریع رشد و ضرورت پیدا کرد، با وجود اینکه تأثیر مشخصی بر زندگی هر روزه مصرف کنندگان داشت و با وجود اینکه خیلی مهمتر از موارد دیگری شده بود که زودتر صنعتی شده بودند، تاریخ اقتصادی صنعت فیلم آزمون سختی را سپری کرد. 

سالن‌های نمایش سینما در قرن بیستم در ایالات متحده آمریکا 

این مقاله به جریان توسعه اقتصادی صنعت سینما می‌پردازد. مقاله موضوع مدنظر خود را در خصوص معدودی از کشورها و اساسا در ایالات متحده آمریکا، انگلستان و فرانسه مطرح می‌کند و منحصرا تولیدات و صادرات اقتصادی در آن نقاط را مورد بررسی قرار می‌دهد. البته این به معنی اختصاص دادن کل تاریخ صنایع به کشورهای ذکر شده نیست.

این تحقیق قادر نیست به صورت مناسب و منصفانه به پیشرفت‌های اقتصادی سینما در تک‌تک کشورهای جهان بپردازد. این مقاله تحول اقتصادی صنعت سینما و فیلمسازی را در غرب مدنظر قرار می‌دهد چون در غرب بزرگترین صنعت فیلمسازی جهان با بازدهی اقتصادی بسیار بالا وجود داشته و دارد که البته ممکن است در آینده این امر تغییر کند.

قبل از سینما

در اواخر قرن هجدهم بسیاری از مصرف کنندگان از تفریحات و سرگرمی‌های غیر رسمی، اتفاقی و غیر تجاری لذت می‌بردند.

نمایشگران دوره‌گرد که از جمله سرگرمی‌های قبل از پیدایش سینما بودند

در فصولی از سال مردم و دهکده‌هایی که در آن ساکن بودند، میزبان نمایشگران، دلقک‌ها و آوازه‌خوانان دوره‌گرد می‌شدند.

نوازندگانی که کارشان سرگرم کردن مردم شهرها و روستاها بود

با حضور متنوع موزیسین‌ها، شعبده‌بازها، رقصنده‌ها، طالع‌بین‌ها و کسانی که شمشیر را قورت می‌دادند، نمایشگاه‌های فصلی جذابی شکل می‌گرفتند.

فال‌بین‌ها و کف‌بین‌ها لحظات مهیج و رمزآلودی را برای مردم رقم می‌زدند

در آن دوران تنها در معدود شهرهایی بزرگ، سالن‌های نمایش قانونی وجود داشتند که با قوانین سخت حاکمان منطقه‌ای یا ملی اداره می‌شدند. این دنیا به ۲ صحنه جدا از هم تقسیم شد.

شعبده‌بازهای دوره‌گرد که از سرگرمی‌های جذاب مردم بودند

در صحنه اول، بسیاری از کشورهای غربی شروع به رفع ممنوعیت صنایع سرگرمی و راه‌اندازی شرکت‌های معتبر به منظور تجارت و سرمایه‌گذاری‌هایی کلان در مناطق دوردست و مختلف کردند که به عنوان مثال می‌توان به اتحادیه سالن‌های نمایش ثابت سنگی اشاره کرد. ایالات متحده آمریکا اولین کشور ‌لیبرال در اواخر قرن هجدهم بود.

جشن لیبرالیسم در ایالات متحده آمریکا

بسیاری از کشورهای اروپایی در میانه قرن نوزدهم به این سمت حرکت کردند. به عنوان مثال انگلستان لیبرالیسم را از میانه سال ۱۸۴۰ و فرانسه در اواخر سال ۱۸۶۰ اجرا کردند. نتایج این جریان شکل‌گیری تجارت رسمی و استاندارد شده سرگرمی‌های زنده بود که باعث از بین رفتن بخش سرگرمی سنتی و بازار مکاره‌‌ای شد. همراه شدن وجوه لیبرالیسم، نوآوری و تغییر در سیستم تجاری، باعث رشد سریع سراسری صنعت در قرن نوزدهم شد و مکان‌های عرضه سرگرمی‌های محلی و منطقه‌ای در قالب واحدی ملی یکپارچه شدند.

با پایان قرن نوزدهم، صنایع سرگرمی‌های ملی با هم یکپارچه شدند و مکان‌های عرضه محصولات با استفاده از روش‌های نو و خلاقانانه، به آخرین حد بازدهی رسیدند.

در پایان قرن نوزدهم، در دومین عصر انقلاب صنعتی، سقوط ساعات کاری، افزایش جریان مصرف‌گرایی، رشد فزاینده شهرنشینی، گسترش شبکه‌های نقل و انتقال اطلاعات و رشد پر قدرت جمعیت باعث بالا رفتن تقاضا برای سرگرمی شد. نتیجه این پیشرفت سریع، افزایش سرعت شکل‌گیری سرگرمی‌های زنده با استفاده از روش‌های خلاقانه بود. در تغییر و تحولات قرن، راه‌های تولید با امکانات موجود صنعتی آن دوران، تحقق پیدا کردند و پیشرفت خلاقیت در صنعت سرگرمی‌های زنده، تنها باعث بالا رفتن سوددهی شد.

در صحنه دوم، در همین زمان، سینما پدیدار و دگرگونی حاصل از آن این دنیا را متحول کرد، همزمان با صنعتی شدن سینما دنیای مدرن مکانیزه و استاندارد شد، فعالیت‌های سرگرمی توانمند شدند و مکان‌های عرضه ملی سرگرمی به شکل واحدهایی جهانی درآمدند.

سرچشمه‌های تکنیکی و فنی

در اوایل سال ۱۸۹۰، توماس ادیسون کینه‌ماتوگراف را معرفی کرد. 

تصویر کینه‌ماتوگراف توماس ادیسون یا دستگاه slot-coin

این دستگاه قابلیت گرفتن تصاویر را داشت و تصاویر به صورت نمایش فردی و از طریق دستگاه slot-coin (دستگاهی دارای سوراخ و جایی برای انداختن سکه) نمایش داده می‌شدند. در میانه سال ۱۸۹۰، برادارن لومیر پرتوافکنی را ابداع کردند و پخش فیلم‌ها در سالن‌های نمایشی که به این منظور تدارک دیده شده بودند، آغاز شد.

پرتوافکنی که برادران لومیر بعد از ساخت در حال تست آن هستند

تکنولوژی‌های دیگری که توسط سینما شناسایی شدند تا اواخر سال ۱۸۸۰ در دسترس قرار گرفته بودند نظیر: عکاسی سال ۱۸۳۰، گرفتن تصاویر نگاتیو و چاپ پوزیتیو در سال ۱۸۸۰، فیلم‌های قرقره‌ای در سال ۱۸۵۰، سلولویید در سال ۱۸۶۸، امولسیون‌ حساسیت بالای عکاسی در اواخر سال ۱۸۸۰، پرتوافکن در سال ۱۶۴۵ و متحرک سازی در سال ۱۸۷۲.

اولین عکس تاریخ که در سال ۱۸۲۶ توسط ژوزف نیسفور نیپس گرفته شد

وقتی لازمه‌های ساخت تصاویر متحرک فراهم شد، تکنولوژی سینما شکل گرفت. پیش از ۱۸۶۰ و ۱۸۶۱ پرونده‌هایی در خصوص نمایش دادن تصاویر و پخش تصاویر متحرک به ثبت رسیده‌اند اما هیچ پرونده‌ای در خصوص ساخت و پخش تصاویر صدادار به ثبت نرسیده است.

ژان ماره در حال کار روی دوربین خود

ژان ماره دانشمند در سال ۱۸۸۸ در شهر پاریس، اولین مدل قابل استفاده دوربین فیملبرداری را کامل کرد.

تصویری از دوربین ماره و نحوه عمکرد آن، ماره با این دوربین تصاویر پرواز یک پرنده را پشت‌سر هم ثبت کرد

ادیسون در سال ۱۸۸۸ با ژرژ دمنی (دستیار ژان ماره) ملاقات کرد و فیلم‌های او (آثاری که از برادران لومیر در اولین سالن سینمای پاریس نمایش داده می‌شدند و تصاویری که او از حالات مختلف صورت خود ثبت کرده بود) را دید.

تصاویری که ژرژ دمنی از حالات مختلف صورت خود ثبت کرد

در سال ۱۸۹۱ ادیسون دوربین فیلمبرداری خود را در اختراعات آمریکایی به ثبت رساند، دوربینی که تفاوت‌هایی با مکانیزم حرکتی دوربین ماره داشت.

ادیسون و کینه‌سکوپ خانگی‌اش

ویلیام فریز گرین انگلستانی در سال ۱۸۹۰ دوربین فعالی را به جمعی از علاقه‌مندان معرفی کرد.

ویلیام فریز گرین و دوربینی که ساخته بود

در سال ۱۸۹۳ دمنی فرانسوی دوربین را در فهرست اختراعات به ثبت رساند. در نهایت برادران لومیر در ماه فوریه سال ۱۸۹۵ نسخه دوربین خود و پرتوافکنی را که ساخته بودند، در فهرست اختراعات به ثبت رساندند.

سینماتوگرافی که برادران لومیر ثبت کردند

در ماه دسامبر سال ۱۸۹۵ هم برادران لومیر پرتوافکن خود را برای علاقه‌مندان عرضه کردند. در ماه فوریه سال ۱۸۹۶ رابرت دبلیو پل انگلیسی کار آن‌ها را تکمیل کرد و چرخ ژنو یا صلیب مالتی را ساخت که این قطعه بی‌صدا در دوربین‌های فیلمبرداری امروزی استفاده می‌شود.

تصویر رابرت دبلیو پل و دوربین‌اش

در روند نوآوری سینما ۳ ویژگی برجسته وجود دارد:

اولین ویژگی اینکه مراحل این اختراع جهانی بود و مکان‌های مختلف در نقاط مختلف جهان درگیر این روند شدند،همچنین مخترعان بخش‌های مختلف را شکل دادند و دیگر اختراعات نیز اصلاح شدند.

دومین ویژگی، ترکیب هوشمندانه بسیاری از تکنولوژی‌های ساخته شده بود. ترکیب نوآوری‌های مختلف تکنولوژی برای نوآوری در سینما ضروری بودند.

سومین ویژگی، این بود که سینما بزرگترین نوآوری‌ای بود که خیلی سریع درک شد و خود را در خارج از مرزهای جهان غرب و به صورت جهانی تطبیق کرد. این اتفاق برای سینما خیلی سریعتر از اتفاق مشابه برای موتور بخار، راه‌آهن و کشتی بخار رخ داد.

ضرورت پیدا کردن سینما

سینما در اولین دهه پیدایش خود در ایالات متحده آمریکا و نقاط دیگر به عنوان یک شعبده و ابزار مورد استفاده قرار می‌گرفت. قبل از سال ۱۸۹۶ کینه‌ماتوگراف ادیسون که با سکه کار می‌کرد، در بازارهای مکاره و مکان‌های سرگرمی‌های سنتی استفاده می‌شد.

سینمای متحرک آریزونا در سال ۱۹۱۴

مخاطبان با انداختن سکه‌ای درون ماشین، از درون شیشه‌‌ها فیلم را تماشا می‌کردند. اولین پرتوافکن، از سال ۱۸۹۶ به بعد، مخاطبان زیادی را جذب خود کرد. برادران لومیر گروهی از اپراتورها را داشتند که با سینماتوگراف به دور جهان سفر می‌کردند و تصاویر را در سالن‌های نمایش پخش می‌کردند.

استودیوی تصاویر متحرک ادیسون

بعد از چند سال فیلم‌ها دارای جذابیت داستانی و بصری بیشتری شدند و در نمایش موفق‌تر بودند.

همزمان با موفقیت سفرهای سینمایی شکل گرفتند، سینما در قالب سیرک‌ و تئاترهای سیار به شهرها و روستاهای مختلف سفر می‌کرد و در آن مکان‌ها برای مدت زمانی کوتاه، برپا می‌شد. این شکل نمایش دادن سینما با کاری که اپراتورهای لومیر برای کلیه طبقات و مخاطبان عام تدارک می‌دیدند، متفاوت بود. آن‌ها فوق برنامه‌ها یا برنامه‌های ویژه‌ای را هم در سالن‌های نمایش برای سرمایه‌داران تدارک می‌دیدند.

سینماهای ثابت با ظرفیت‌های کمتر از ۱۰۰ نفر تأسیس شدند

در این دوره، در ایالات متحده آمریکا و در اواخر سال ۱۹۰۵، موجودیت این سینما که تنها یکی از امکانات نوظهور بود، هنوز قطعی نشده بود، همچنین فراموش نیز نشده بود و به حاشیه نیز نرفته بود مانند اتفاق و شرایطی که در انقلاب صنعتی برای اسکیت‌ روی یخ و بولینگ‌های محلی و خیابانی وجود داشت. این وضعیت وقتی سالن‌های ارزان قیمت نمایش یعنی سینماهای ثابتی با ظرفیت کمتر از ۱۰۰ صندلی، پدیدار شدند و به سرعت بین سال‌های ۱۹۰۵ و ۱۹۰۷ در نقاط مختلف کشور گسترش پیدا کردند، تغییر کرد.

از این زمان به بعد سینما مجزا از سایر تفریحات، تبدیل به صنعت شد و از آن به بعد سازه‌ها و تبلیغات خود را داشت.

در استودیوی ادیسون فیلم‌ها در کنار هم تولید و ساخته می‌شدند

ظهور سینماهای ثابت همزمان بود با تحول عظیم و رشد تجاری، تولید فیلم گسترش عظیمی داشت و پخش فیلم در اکثر اوقات توسط کمپانی‌های بزرگ فیلم‌سازی به صورت فعالیت ویژه‌ای رشد کرد. به هر حال تا حدود سال ۱۹۱۴، فیلم‌ها در کنار سینماها همچنان به ترکیب شدن با سرگرمی‌های زنده در نمایش‌های موزیکال و سرگرم کننده و دیگر سالن‌های نمایش، ادامه دادند.